Omgaan met rouw als school of vereniging

Hoe helpen?
Wat heel duidelijk terugkomt in ervaringen van nabestaanden, is dat er ruimte moet zijn om over het onderwerp te praten in de klas en op school. Bespreek samen met het kind en de ouders op welke manier je het verlies gaat vertellen in de klas, maar ook hoe hij/zij de persoon wil herdenken op school. Leg je focus op het kind, waar heeft hij of zij nood aan? Je kan samen met de andere leerlingen een herdenkingshoek maken in de klas met foto’s, tekeningen, een kaarsje, enzovoort. Zorg ervoor dat ze zelf kunnen participeren aan de opbouw hiervan.

Stel een vertrouwenspersoon ter beschikking en informeer alle kinderen over de aanwezigheid van deze persoon. Maak hen duidelijk dat ze ook bij het CLB of het JAC terecht kunnen wanneer ze dit zouden wensen. Het is voor kinderen niet altijd makkelijk om hun gezin hiermee te belasten, waardoor ze liever hun hart luchten tegen een persoon die hier verder vanaf staat. Je kan ook kiezen voor een groepsgesprek in de klas, indien je het liever luchtiger houdt.

Moederdag en vaderdag, het zijn moeilijke momenten voor kinderen wiens ouder of familielid overleden is. Moedig het kind niet aan om het knutselwerkje voor iemand anders te maken maar benut dit moment om de overleden persoon te herdenken. Durf dan ook te vragen naar deze persoon, om een herinnering te vertellen bijvoorbeeld.

Maak tijd vrij om te luisteren
Wanneer een leerling terug naar school komt na een overlijden, is het belangrijk om een luisterend oor te bieden. Stel een vertrouwenspersoon ter beschikking en informeer alle kinderen over de aanwezigheid van deze persoon. Maak hen duidelijk dat ze ook bij het CLB of het JAC terecht kunnen wanneer ze dit zouden wensen. Het is voor kinderen als nabestaande niet altijd makkelijk om hun gezin hiermee te belasten. Ze luchten soms liever hun hart tegen een persoon die er verder vanaf staat.

Je kan ook kiezen voor een groepsgesprek in de klas. Via deze weg luister je niet alleen naar de zorgen van het kind in kwestie maar ook naar de medeleerlingen. Afhankelijk van hun leeftijd kunnen zij zelf met heel wat vragen zitten omtrent de dood. Probeer hun vragen over het thema zo goed mogelijk te beantwoorden maar stel grenzen. Vraag toestemming aan de nabestaande om dit in de klas te bespreken. Respecteer het tempo van de nabestaanden door naar hun wensen te luisteren. Hoe zien zij de terugkeer naar de klas? Op welke manier gaan we de andere kinderen vertellen wat er gebeurd is. Vertel hier ook bij dat het belangrijk is om de situatie een beetje te kaderen naar de andere kinderen toe. Ook de manier van herdenken op school is belangrijk. Probeer zoveel mogelijk vanuit het kind en zijn gezin te werken.

Vraag toestemming aan de nabestaande om dit in de klas te bespreken

Respecteer het tempo van de nabestaanden door naar hun wensen te luisteren. Hoe zien zij de terugkeer naar de klas?

Op welke manier gaan we de andere kinderen vertellen wat er gebeurd is. Vertel hier ook bij dat het belangrijk is om de situatie een beetje te kaderen naar de andere kinderen toe.

Ook de manier van herdenken op school is belangrijk. Probeer zoveel mogelijk vanuit het kind en zijn gezin te werken.

Maak het onderwerp ‘rouwen’ bespreekbaar

Kinderen en jongeren zijn van nature nieuwsgierig. Om te vermijden dat het kind overstelpt wordt met vragen zoals ‘wat is er gebeurd?’ is het belangrijk om de medeleerlingen op een bepaalde manier in te lichten over de gebeurtenissen. Je hoeft hier niet diep op in te gaan, maar het is wel belangrijk om bepaalde vragen omtrent de dood te beantwoorden. Het kind of de jongere kan zelf aangeven hoeveel hij wil vertellen en of hij dit zelf wil vertellen.

Maak hier voldoende tijd voor! Praat over de dood, over wat er gebeurt nadien, hoe je een dierbaar persoon kan herdenken, hoe moet je omgaan met de nabestaanden enzovoort. Probeer dit niet eenmalig te doen.

Begeleid leerlingen bij de keuze om de overledene te groeten

Geef kinderen of jongeren de keuze om het lichaam van het slachtoffer te begroeten in het mortuarium. Push hen zeker niet om dit te doen, maar begeleid de leerlingen die beslissen om het wel te doen. Je kan de plaats van het ongeval, de begraafplaats, speciale plaatsen van het slachtoffer bezoeken samen met de klas. Dit kan een luchtigere manier zijn om de persoon te herdenken.

 

Denk ook aan oude klasgenoten van de overleden persoon

Het overlijden van een persoon heeft een impact op heel wat mensen. Leg je focus niet alleen op de huidige klasgenoten van het kind of de jongeren, maar geef iedereen de kans om zich te laten ondersteunen. Probeer niet te kritisch te zijn wanneer er kinderen of jongeren zich aanmelden uit onverwachte hoek. Misschien woont dit kind wel in dezelfde straat van het slachtoffer of heeft hij/zij hetzelfde meegemaakt. Geef hen de kans om deel te nemen aan dit proces, samen met de klas.
Op deze manier zorg je ervoor dat geen enkel kind of jongere in de kou blijft staan.

 

Organiseer een bezinningsmoment
Een bezinningsmoment kan leerlingen de kans geven om bewust om te gaan met hun gevoelens en in groep te proberen verwerken.

Enkele handige links die je hierbij kunnen helpen:

  • Op de Thomas More-website staat er een draaiboek voor scholen waar er ook afscheidsvieringen in opgenomen zijn.
  • Boeken met verhalen en gedichten die aansluiten op het thema vind je hier.
  • Voor boeken met een christelijke insteek, kan je hier terecht.
  • Voor meer inzicht hoe verschillende religies omgaan met overlijden, kan je hier meer lezen.

Leidt (zorg-)leerkrachten op om te leren omgaan met rouw

Het is niet evident om om te gaan met rouwende kinderen, jongeren of volwassenen.
Blijkbaar hebben leerkrachten het soms moeilijk om op een gepaste manier om te gaan met kinderen of jongeren die een verlies hebben ervaren. Ze missen handvaten om hiermee om te gaan.
Het is belangrijk om zowel leerkrachten als zorgleerkrachten de kans te geven om zich bij te scholen. De opleiding ‘vertrouwenspersoon in het onderwijs’ wordt aangeboden door de Federale Overheid, departement onderwijs en vorming.

Verwijs leerlingen door naar diensten die kunnen helpen

Je hoeft het als school niet helemaal alleen op te nemen. Je kan beroep doen op andere organisaties en professionals om de leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen in dit proces. Het kan makkelijker zijn voor de jongere om zijn hart te luchten aan een onbekend persoon of een persoon die hier verder van af staat. Sommige kinderen of jongeren zijn heel bewust bezig met de belasting van hun ouders en proberen hen zoveel mogelijk te sparen. Dit kan als gevolg hebben dat het kind of de jongere alles opkropt. Op zo’n momenten kan een voor hen onbekend, maar ‘veilig aanvoelend’ persoon een grote steun zijn.

Je kan leerlingen onder andere doorverwijzen naar de huisarts, het Centrum voor Leerlingenbegeleiding, het Centrum Algemeen Welzijnswerk of meer specifiek voor jongeren tot 25 jaar, het JAC. Je kan een beroep doen op een organisatie die zich specifiek richt op mensen die te maken krijgen met het verlies van een dierbare en de verwerking hiervan zoals Missing You.

Voor meer informatie over de verschillende hulpverlenende organisaties, klik hier.

Draaiboek voor scholen

THOMAS, KULEUVEN  heeft een draaiboek voor scholen uitgewerkt. Meer info kan je via deze link vinden.

In de wolken heeft nuttige tips voor scholen, een boekenlijst voor docenten in het basisonderwijs en een boekenlijst voor docenten in het voortgezet onderwijs.

ROUWKOST

 

Wanneer iemand dichtbij plots veraf is.

vzw Rouwkost                          Info@rouwkost.be
Rekeningnummer: BE91 7360 6896 8276                                     Bic-code: KREDBEBB 

 

 

Het maken van deze website, dat konden we niet alleen. We zijn volgende organisaties dan ook zeer dankbaar: 

  • Politiezone AMOW
  • Provincie Vlaams-Brabant

Volg Ons