Het is oké dat je gevoelens er zijn
- Verdring of verberg je gevoelens niet. Boos zijn of bang zijn. Het zijn normale reacties.
- Wees niet bang om gevoelens te tonen. Of om te zeggen wat je voelt. Maar doe het wel een beetje voorzichtig. Zorg dat je jezelf en de mensen rond jou niet te veel kwetst.
- In je gezin worstelt iedereen met zijn eigen gevoelens. En dat zijn niet altijd dezelfde gevoelens als de jouwe. Doe je niet sterker voor dan je bent. Praat erover met elkaar. Zo ga je elkaar beter begrijpen. En je vermijdt misverstanden.
Emoties zijn de belangrijkste bron naar bewustzijn. Er kan geen transformatie plaatsvinden van duisternis naar licht en van apathie naar beweging zonder emoties.
enkele voorbeelden
Ongeloof en ontkenning
Het is een volkomen natuurlijke reactie om de realiteit te ontkennen. Het wordt gezien als een natuurlijke vorm van zelfbescherming en wordt beschouwd als de eerste fase in de rouwverwerking. Op zo’n moeilijke momenten is de impact van de gebeurtenis vaak groter dan we zelf aankunnen. Ontkenning zorgt ervoor dat we de realiteit op ons eigen tempo kunnen binnenlaten. Het wordt beschreven als een fase, dit mag geen blijvende toestand zijn.
Bang zijn
Bang zijn, dat is moeilijk te verklaren. Alleen zijn wordt op sommige momenten een probleem. Waar je vroeger het misschien niet moeilijk had om alleen te zijn, kan je nu een intense angst voelen. Dit is normaal en wordt door heel wat nabestaanden ervaren. Laat dit ook weten aan je omgeving en vraag of iemand bij je kan zijn. Zoek wat hulpmiddelen om je af te leiden: zet muziek of tv op, lees een boek…
Schuldgevoel
‘Als ik nu dit…’, ‘als hij/zij naar mij geluisterd had… ‘, ‘enkele seconden later of vroeger…’
Je probeert verklaringen te zoeken voor wat er misgegaan is en betrekt je eigen handelen hierop. Nabestaanden nemen al snel de schuld op zich en menen schuldig te zijn terwijl dit veelal niet zo is. Schuld ervaren helpt in het relativeren van wat er gebeurd is. In feite beseffen we dat we geen schuld hebben, maar we trachten op die manier onze betrokkenheid te vergroten.
Dit is een normale reactie die veel voorkomt, toch wil dit niet zeggen dat je ook schuldig bent. Praten is hierbij heel belangrijk. Ga in gesprek met mensen die de persoon gekend hebben zoals vrienden, kennissen, familie enz. Wees niet bang om je schuldgevoel uit te spreken, zoek hulp om deze emoties een plaats te kunnen geven.
Dingen horen/zien
Sommigen denken gek te worden. Je hoort of ziet dingen die er niet zijn of die je je inbeeldt. Dit is normaal, ons lichaam en geest doen dingen met ons waar je niet altijd controle over hebt. Dit is een normaal gegeven bij rouwverwerking.
Er bestaat geen ‘perfecte’ manier om te rouwen. Iedereen verwerkt dit op zijn eigen manier. Het is een proces van vallen en opstaan, waar je je eigen weg in hoort te vinden. De ene persoon schrijft het van zich af, de andere persoon gaat sporten, je kan je opsluiten of je vindt het net moeilijk om thuis te zijn. Er bestaat geen ‘goede’ rouwverwerking, enkel de ‘juiste’ voor jou als persoon.
Ik kan niet huilen
Verdriet hebben kan zich o.a. uiten in huilen. Het wil niet zeggen dat, als we niet huilen, we geen verdriet hebben. Dikwijls ben je nog op zoek naar manieren om je verdriet te uiten maar wil je, om anderen te sparen, niet wenen. Ieder rouwt op zijn eigen manier en iemand die niet huilt, rouwt niet minder dan iemand anders die wel weent.
Kwaad zijn
Kwaad zijn op degene die overleden is, is een normale reactie! Maar het geeft ook dikwijls schuldgevoel. Je kan je bijvoorbeeld schamen omdat je kwaad bent op iemand die je heel graag ziet. Je voelt je in de steek gelaten door die persoon… en dat is normaal!
Verdriet mag getoond worden
Verstop je verdriet niet! Je kan de neiging hebben om je verdriet en emoties te verbergen voor anderen maar weet dat verdriet hoort bij afscheid nemen. Het is een uiting dat je iemand heel graag ziet.
Mag je nog plezier maken?
Door een bevraging bij personen die zelf een verlies meegemaakt hebben, merken we dat het heel moeilijk is om opnieuw plezier te maken na een overlijden. Sommigen voelen zich daarna schuldig. Ze moeten zichzelf op dat moment overtuigen dat rouwen meer is dan alleen maar huilen.
Dit gevoel wordt slechts tijdelijk ervaren en zal verminderen na verloop van tijd.
Grenzen stellen
Heb je er even genoeg van om er met anderen over te praten, wil je zelf je gedachten eerst op een rijtje zetten,… deel dit dan mee aan je omgeving. Baken voor jezelf grenzen af waardoor je enige structuur kan brengen in je dagelijkse ritme. Informeer je omgeving zodat het ook duidelijk is voor hen. De zorg voor anderen in het gezin kan voor sommigen een prioriteit zijn waardoor men zichzelf vergeet. Op een gegeven moment kom je tot het besef dat je voor jezelf bent vergeten zorgen.
Realiseer je dat je zelf ook moet tijd nemen om te rouwen!! Het structureren van je rouwproces kan een houvast betekenen om erdoor te geraken! Bouw in deze structuur ook momenten om voor jezelf te zorgen!
Hé het is oké…
Je kunt het niet geloven
Iemand van wie je houdt, sterft. In het begin kun je dat niet geloven. Dat is normaal.
De schok is te groot om in één keer aan te kunnen. Ons brein beschermt ons tegen de harde werkelijkheid. Zo kunnen we op eigen tempo beseffen wat er is gebeurd.
Ongeloof is de eerste fase van een rouwproces. Het mag niet blijven duren.
Je bent bang
Misschien ben je opeens heel bang als je iemand verliest. Dat is normaal.
Ben je liever niet alleen?
- Vertel dat aan de mensen rond jou. Vraag iemand om bij jou te blijven.
- Of zoek afleiding: zet muziek op of de tv aan, chat even met een vriend of vriendin, lees een boek.
Je voelt je schuldig
“Als ik nu dit…”
“Als hij naar mij geluisterd had… “
“Als enkele seconden later of vroeger…” probeert te verklaren wat er is gebeurd. En je denkt dat je misschien iets had kunnen doen. Mensen die achterblijven voelen zich vaak schuldig. Dat is een heel normale reactie. Maar het wil niet zeggen dat je echt schuldig bent.
- Praat erover met mensen die de overledene kenden.
Je hoort en je ziet dingen
”Ben ik nu gek geworden?”
Je hoort of je ziet dingen die er niet zijn. Je fantasie slaat op hol. Je lichaam en je geest doen soms dingen waar je geen controle over hebt. Ook dat is normaal tijdens een rouwproces.
Je bent verdrietig
Verstop je verdriet niet! Verdriet hoort bij afscheid nemen. Je mag dat laten zien. Het toont dat je heel veel van die persoon hebt gehouden.
Je kan niet huilen
Veel mensen huilen als ze verdriet hebben. Maar je kan ook verdrietig zijn zonder tranen. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Het is oké om te wenen. En ook om niet te wenen.
Huil je niet omdat je andere mensen wilt sparen?
Dat is niet nodig. Je mag tonen dat je verdrietig bent.
Je bent kwaad
Het is heel normaal om kwaad te zijn op de persoon die dood is. Je voelt je in de steek gelaten! Vaak voel je je ook nog schuldig omdat je kwaad bent. Of je schaamt je erover. Dat is echt niet nodig.
Mag je nog plezier maken?
Natuurlijk mag dat nog! Veel mensen vinden het heel moeilijk om opnieuw plezier te maken nadat er iemand is gestorven. Of ze voelen zich daarna schuldig. Maar rouwen is meer dan alleen maar huilen. Plezier maken is goed voor jou.
Je mag grenzen stellen
Heb je even geen zin om te praten?
Zeg dat tegen je familie en vrienden. Zo is het voor hen ook duidelijk.
Misschien maak jij je zorgen over de anderen? Misschien wil je hen sparen?
Je mag jezelf niet vergeten. Geef jezelf tijd om te rouwen. Dat is heel belangrijk.
Je mag gerust grenzen stellen. Of momenten voor jezelf inbouwen.
Hé, het is oké…
- om het niet te kunnen of te willen geloven
- om niet te huilen
- om weinig energie te hebben
- om je schuldig te voelen
- om de plaats van het overlijden te mijden
- om vaak te huilen
- om je zinnen te verzetten
- om doodmoe te zijn na een hele dag niets doen
- om te lachen
- om te klinken op het leven van de overleden persoon
- om kwaad te zijn
- om per ongeluk te bellen naar de persoon die dood is
- om op de voicemail naar de stem van de overleden persoon te luisteren
- om op een ‘rare’ manier te rouwen
- om op het laatste moment een afspraak af te zeggen omdat het even niet gaat
- om onverwachts te huilen
- om je een kip zonder kop te voelen
- om geen zin te hebben om erover te praten
- Ken jij een ‘Hé, het is oké’ die zeker niet mag ontbreken in deze lijst? Laat het ons dan zeker weten!
0 reacties