Rouw is niet alleen dood

Volgens Debusschere is rouw niet alleen het antwoord dat we geven op het verlies van een man, een vrouw, een kind, een vader, een moeder, een broer, een zus, een vriend of vriendin die voor ons van betekenis is. ‘Vroeg of laat worden we allemaal met verlies geconfronteerd. Verlies kan ook een ontslag of een echtscheiding zijn, een mislukte zwangerschap of het stille verdriet van een minnaar of minnares.’

Debusschere pleit daarom voor een cultuur die rouw erkent als een gezonde reactie op verlies, voor een samenleving die een tolerante houding aanneemt tegenover verlies en pijn en respect heeft voor de unieke rouwbeleving van elke persoon. ‘Rouw is geen ziekte, maar hoort bij het leven. Rouwexpert Manu Keirse beschrijft rouw als een schaduw: het achtervolgt je, soms zie je hem niet meer en plots staat hij opnieuw voor je. Zo kan een begrafenis jaren later een trigger zijn voor verdriet dat opnieuw naar boven komt’, aldus de hulpverlener die meent dat op rouw geen tijd staat. ‘Naarmate je ouder en rijper wordt, kan je het verlies beter plaatsen. 90 procent van de mensen slaagt er uiteindelijk in om verder te gaan met het leven.’

1. Bereid je voor op het kerstfeest ook al heb je daar geen zin in. Het is er nu eenmaal. Je kan het niet afschaffen.
2. Denk na over wat je wil en wat je zeker niet wil.
3. Formuleer je boodschap duidelijk aan je omgeving.
4. Weet dat pijn en verlies bij het leven horen.

Tips voor de feestdagen voor de omgeving van rouwenden

1. Respecteer de wens van de rouwende, ook al begrijp je het niet. Wil de rouwende op kerstavond alleen zijn, respecteer dat.
2. Let niet alleen op wat iemand zegt, maar ook op hoe iemand het zegt. Niet-verbale signalen zoals gelaatsuitdrukking zijn even belangrijk.
3. Houd de deur open. Het is niet omdat iemand nu niet wil afspreken dat hij of zij dat nooit meer wil.
4. Loop niet weg van de rouwende, maar wees bereikbaar.